top of page

Que s'est-il passé en Éthiopie fin de l'année dernière /Wat gebeurde er in Ethiopië eind vorig jaar?


Que s'est-il passé en Éthiopie à la fin de l'année dernière ?

La défaite des séparatistes au Tigré, une nouvelle opportunité pour l'unité, la paix et la coopération en Ethiopie et dans la Corne de l'Afrique

Il y a quelques semaines encore, la plupart d'entre nous ignoraient l'existence du Tigré, une région d'Éthiopie. A la fin de l'année dernière, le Tigré a fait la une des journaux en raison de l'appel répété de « la communauté internationale » (lire l'impérialisme occidental) à "arrêter la guerre civile au Tigré et à négocier avec le Front populaire de libération du Tigré"[i]- le TPLF (qui dirigeait le Tigré). Et le conseil : "de donner aux médias, aux observateurs internationaux, aux défenseurs des droits de l'homme et à l'aide humanitaire un accès libre à toute la région".

Que devions-nous penser de « ces demandes » (apparemment raisonnables) ?

Elles semblaient être justifiées parce que les médias nous ont dit que des milliers de personnes étaient mortes, que des dizaines de milliers de personnes avaient fui, qu'il y avait déjà la famine... Certains médias craignent même un « génocide » (rien de moins).

Il est impossible de répondre à ces « demandes » de l'Occident sans connaître la situation actuelle en Éthiopie et dans la Corne de l'Afrique ainsi que les terribles interventions de l'impérialisme dans cette partie stratégique de l'Afrique[ii].

L'Éthiopie est l'un des plus grands pays africains avec 110 millions d'habitants et au moins 50 peuples et populations. Il s'agit d'un État fédéral composé de neuf régions. Les peuples les plus importants sont les Oromos (32%) et les Amharas (30%). La population du Tigré représente moins de 6 % de la population totale de l'Éthiopie.

L'Ethiopie n'a jamais été une colonie d'un pays européen. Cependant, l'emprise des États-Unis était très forte. Les États-Unis ont soutenu et appuyé l'Éthiopie pour sa politique africaine[iii]. C'est pourquoi ils ont aidé l'empereur Haile Selassié, qui a transformé l'Abyssinie en une grande Ethiopie[iv] et qui, avec l'aide des Etats-Unis, a pu jouer un rôle important dans la formation de l'« Organisation de l'unité africaine » (OUA - 1963).

Après la chute du régime militaire ‘pro-soviétique’ de Mengistu (1974-1991), le TPLF a pris le pouvoir à Addis-Abeba. Peu de temps après avoir pris le pouvoir et, en tant que petit groupe ethnique, ils ont appliqué une politique de "diviser pour régner" afin de se maintenir au pouvoir.

Le TPLF a ouvert le pays aux multinationales et aux investisseurs étrangers, de sorte que de 2010 à 2015, le pays a connu une croissance d'environ 10 % par an. Croissance, qui n'a guère profité à la population. Sur l'insistance des Etats-Unis, le TPLF a mené une guerre contre l'Erythrée progressiste (1998-2018) et contre la Somalie (2006-2009).

Mais en 2017, la plupart des autres peuples d'Ethiopie se sont révoltés contre le régime. Le gouvernement Trump a compris qu'en plus du nid de guêpes au Moyen-Orient et en Afghanistan, il ne pouvait pas contrôler les conflits dans la Corne de l'Afrique, avec sa porte d'entrée extrêmement importante vers l'Europe via la mer Rouge et le canal de Suez. Les États-Unis ont autorisé un coup d'État en douceur à la fin du mois de mars 2018. Le nouveau Premier ministre Abiy a signé la paix avec l'Érythrée et la Somalie et a promis d'œuvrer pour la coopération dans la région.

Le TPLF, qui avait été évincé du pouvoir, a refusé cette politique. Il s'est enfui dans sa région du Tigré, au nord du pays, en volant une grande partie du trésor public et du matériel militaire. Depuis le Tigré, ils ont commencé à agir contre le nouveau gouvernement. Ils comptaient sur leurs anciens soutiens internationaux, entre autres des États-Unis et de Susan Rice[v], conseillère à la sécurité nationale sous Obama.

Le Premier ministre Abiy a parfois réagi de manière très maladroite et même répressive à l'impatience de plusieurs peuples d'Éthiopie, qui réclamaient plus de droits pour leur région. Ce mécontentement était un signal pour le TPLF de défier le gouvernement affaibli. Cet été, les dirigeants du TPLF ont organisé des élections illégales et ont montré leur volonté non seulement de s'arracher à l'Ethiopie mais aussi d'étendre de force le territoire du Tigré pour lui donner un accès à la mer Rouge (voir carte).

Le 4 novembre, ils ont organisé une attaque contre deux casernes de l'armée éthiopienne au Tigré. Après les incidents et les provocations précédentes, c'était un pas de trop. Après deux ans de tentatives infructueuses, il était devenu inutile de négocier. C'est pourquoi l'armée éthiopienne s'est rendue au Tigré pour chasser les séparatistes du TPLF. Lorsque l'armée s'est approchée de la ville frontalière de Mai-Kadra, les milices du TPLF ont tué 600 habitants d'Amhara avec des hélicoptères[vi] dans la nuit du 9 au 10 novembre.

Le 14 novembre, les séparatistes ont tiré des roquettes vers Asmara, la capitale de l'Erythrée. Ils espéraient ainsi provoquer une contre-attaque de l'Erythrée et transformer le conflit interne en conflit étranger afin de provoquer des interventions occidentales en leur faveur. Mais l'Erythrée n'est pas entrée dans le piège et n'est pas intervenue dans le conflit. Mais comme tous les autres États de la Corne, ils ont soutenu l'initiative de l'Éthiopie visant à se débarrasser du TPLF, qu'ils ont longtemps appelé « un cancer » dans la région.

Après à peine trois semaines de combats, le Tigré et la capitale Mekelle ont été libérés des bandits du TPLF le 29 novembre. La population du Tigré a été épargnée autant que possible parce que le gouvernement éthiopien veut réintégrer les habitants du Tigré dans la nation fédérale éthiopienne.

La campagne militaire menée par le gouvernement du Premier ministre éthiopien Abiy a uni le peuple dans sa haine du régime TPLF vaincu qui a terrorisé l'ensemble de l'Éthiopie pendant près de trente ans. Les séparatistes du TPLF n'ont pas non plus pu compter sur le soutien de la population du Tigré. Les dirigeants du TPLF étaient complètement aliénés de la région parce qu'ils avaient vécu comme des parasites pendant près de trente ans. Depuis la lointaine capitale Addis-Abeba, ils n'ont presque rien fait pour leur région pauvre, si ce n'est l'agrandir en 1995 pour former un « Grand Tigré ».

Après la chute de la capitale, les milices TPLF survivantes ne peuvent plus se déplacer car les frontières avec le Soudan et l'Erythrée sont fermées et elles ne sont pas préparées à une guérilla comme dans les années 1980. Les principaux dirigeants du TPLF ont été arrêtés le 6 décembre et devront comparaître devant un tribunal.

« Game over », c'est ce que les médias écrivent. Il y a eu des danses et des célébrations dans toute l'Éthiopie et dans les autres pays de la Corne de l'Afrique.

Les premières semaines après le début du conflit, c'était le chaos. La communication a été interrompue, des dizaines de milliers de personnes se sont enfui, la nourriture s'est faite rare, certains hôpitaux ont cessé de fonctionner. Ce chaos a été délibérément accru parce que les dirigeants du TPLF ont ouvert les prisons et libéré les criminels. Des pillages et des règlements de compte en ont résulté. Mais maintenant que le TPLF est vaincu et que les réfugiés peuvent rentrer chez eux, il y a relativement peu de destruction, la récolte d'automne est abondante, le gouvernement assure l'aide, la région s'ouvre progressivement.

L'appel de l'Occident à la poursuite des négociations, à la cessation des hostilités et à l'épargne des derniers dirigeants du TPLF était tout simplement criminel. Si le gouvernement du Premier ministre Abiy avait accepté la proposition, les autres peuples d'Éthiopie auraient attaqué le Tigré eux-mêmes. Les milices des régions d'Oromo et d'Amhara étaient prêtes. Le risque d'une action armée incontrôlée et d'opérations de vengeance aurait été énorme.

Le gouvernement éthiopien a maintenant regagné la confiance des peuples d'Éthiopie et la voie est à nouveau libre pour une paix et une coopération difficile mais pleines d'espoir dans la Corne de l'Afrique.

L'issue favorable de ce conflit, sans ingérence étrangère, montre également que les possibilités d'intervention de l'impérialisme ont été fortement réduites. Il ne faudra pas longtemps pour que les pays du monde haussent les épaules et rient avec l'Occident, qui ne peut pas rester le gendarme du monde. L'Occident impérialiste ferait bien de comprendre cela et pour l'U.E., de se débarrasser de son eurocentrisme : "nous savons mieux et ce qui est le mieux pour vous", de se débarrasser de leurs préjugés et d'aller vers les peuples du monde. L'affirmation « l'impérialisme est un tigre de papier » devient chaque jour plus claire.

Frans De Maegd, 4 janvier 2021

« Hope for the Horn (Espoir pour la Corne d’Afrique).


Vous voulez en savoir plus ? C'est possible grâce à notre camarade Mohamed Hassan, éthiopien de la région somalienne. Il est un ancien diplomate et un grand spécialiste de l'Afrique

- Sur le conflit actuel :

- À propos de l'Éthiopie (1991-2016)

[i]Le Front populaire de libération du Tigré (Tigray People's Liberation Front, TPLF) a été créé en 1975 et a combattu avec le Front de libération de l'Érythrée (EPLF) contre le régime militaire des Dergue et Mengistu (1974-1991). C'était le seul mouvement de libération bien organisé en Ethiopie, il a donc pu conquérir le pouvoir en 1991 à Addis-Abeba. Mais très vite, il a lui aussi installé une dictature qui a assujetti les autres peuples du pays, jusqu'au printemps 2018. [ii]Cette connaissance de l'Afrique de l'Est est presque inexistante dans notre pays car nous sommes principalement axés sur l'Afrique francophone, en raison du passé colonial belge et de celui de la France. [iii]En plus de l'Afrique du Sud, par exemple. [iv]Par exemple, l'empereur d'Éthiopie a reçu en cadeau de l'Occident une immense partie de la Somalie, dont l'Ogaden, et l'Éthiopie a été autorisée à annexer progressivement l'Érythrée indépendante à partir de 1951. [v]Susan Rice https://fr.wikipedia.org/wiki/Susan_Rice [vi] Amnesty International a confirmé que ce massacre était l'œuvre des milices du TPLF, bien que les médias occidentaux aient tenté de jeter le doute sur les responsabilités de ce crime de guerre.


Wat gebeurde er in Ethiopië eind vorig jaar? De nederlaag van de separatisten in Tigray, een nieuwe kans voor eenheid, vrede en samenwerking in Ethiopië en de Hoorn van Afrika Tot voor enkele weken kenden de meeste van ons het bestaan van de Tigray, een regio in Ethiopië, niet. Eind vorig jaar kwam Tigray in het nieuws door de herhaalde oproep van “de Internationale Gemeenschap” (lees het Westers imperialisme) om “de burgeroorlog in Tigray te stoppen en te onderhandelen met het “Tigray People's Liberation Front”[i] - TPLF (dat heer en meester was in Tigray). En om: “de media; internationale waarnemers; mensenrechtenactivisten en humanitaire hulp vrije toegang te verlenen tot geheel de regio”.

Wat moesten we van deze (op het eerste zicht redelijke) eisen denken? Het leek zo omdat de media ons melden dat er duizenden doden waren gevallen, tienduizenden mensen op de vlucht waren geslagen, er al hongersnood heerste…” Sommige media vrezen zelfs voor “een genocide” (niets minder dan dat). Het is onmogelijk te antwoorden op deze eisen en deze berichten van het Westen, als men de huidige situatie in Ethiopië en de Hoorn van Afrika alsook de vreselijke tussenkomsten van het imperialisme in dit strategische gelegen deel van Afrika niet kent[ii].

Ethiopië is een van de grootste Afrikaanse landen met 110 miljoen inwoners en minstens vijftig volkeren en bevolkingsgroepen. Het is een federale staat met negen regio’s. De belangrijkste volkeren zijn de Oromo (32%) en de Amharas (30%). De bevolking van Tigray maakt minder dan 6% van de gehele bevolking van Ethiopië uit. Ethiopië is nooit een kolonie geweest van een Europees land. Wel was de greep van de Verenigde Staten erg groot. De VS steunde en steunt zich op Ethiopië voor haar Afrika politiek[iii]. Daarom hielpen ze volop Keizer Haile Selassie, die van Abessinië een groot Ethiopië[iv] maakte en met de hulp van de VS een belangrijke rol kon spelen in de vorming van de “Organisatie voor Afrikaanse Eenheid” (OAE - 1963). Na de val van het “pro-Sovjet” en militair regime van Mengistu (1974-1991) nam het TPLF de macht over in Addis Abeba. Snel daarna trokken ze de macht volledig naar zich toe en voerde ze als kleine etnische groep een “verdeel en heers politiek” om de macht te behouden. Het TPLF stelde het land open voor de multinationals en buitenlandse investeerders waardoor het land vanaf 2010 tot 2015 een groei kende van zowat 10% per jaar. Groei, die nauwelijks ten goede kwam aan de bevolking. Op aandringen van de Verenigde Staten voerde het TPLF een oorlog tegen het progressieve Eritrea (1998-2018) en tegen Somalië (2006-2009). In 2017 echter kwamen de meeste andere volkeren tegen het regime in opstand. De regering Trump begreep dat ze naast het wespennest in het Midden-Oosten en Afghanistan, de conflicten in de Hoorn van Afrika, met de uiterst belangrijke poort naar Europa via de Rode Zee en het Suezkanaal, niet konden beheersen. De VS lieten een zachte staatsgreep toe eind maart 2018. De nieuwe premier Abiy tekende de vrede met Eritrea en Somalië en beloofde te ijveren voor samenwerking in de regio.

Maar het TPLF, dat van de macht was verdreven, weigerde deze politiek. Het vluchtte naar haar regio Tigray in het noorden van het land en stal daarbij een groot deel van de staatskas en militair materiaal. Vanuit Tigray begon het te ageren tegen de nieuwe regering. Ze rekenden op hun oude internationale steun, onder meer van de kant van de VS en Susan Rice[v], Nationaal Veiligheidsadviseur onder Obama. Premier Abiy reageerde soms bijzonder onhandig en zelfs repressief op het ongeduld van verschillende volkeren van Ethiopië, die meer rechten voor hun regio eisten. Dat ongenoegen was een signaal voor het TPLF om de verzwakte regering uit te dagen. Deze zomer organiseerde de TPLF-machthebbers onwettige verkiezingen en toonden ze niet alleen hun wil om zich af te scheuren van Ethiopië maar ook om Tigray met geweld uit breiden en toegang te verlenen naar de Rode Zee. Op 4 november organiseerden ze een aanval op twee kazernes van het Ethiopisch leger in Tigray. Na eerdere incidenten en provocaties was dit een stap te ver. Onderhandelen had, na twee jaar vruchteloze pogingen, geen zin meer. Daarom trok het Ethiopisch leger op naar Tigray om de TPLF-separatisten te verjagen. Toen het leger de grensstad Mai-Kadra naderde vermoordden TPLF-milities 600 Amhara-bewoners met hakmessen[vi] in de nacht van 9 op 10 november. Op 14 november vuurden de separatisten raketten richting Asmara, de hoofdstad van Eritrea. Ze hoopten zo een tegenaanval van Eritrea te provoceren en van het binnenlands conflict een buitenlands conflict te maken om Westerse interventies uit te lokken in hun voordeel. Maar Eritrea gaf geen krimp en kwam niet tussen in het conflict. Maar net zoals alle andere staten in de Hoorn steunden ze het initiatief van Ethiopië om komaf te maken met het TPLF, die ze al langer “een kanker” in de regio noemden.

Na nauwelijks drie weken werd geheel Tigray en de hoofdstad Mekelle op 29 november bevrijd van de TPLF-bandieten. Hierbij werd de bevolking van Tigray zoveel mogelijk gespaard omdat de regering van Ethiopië het volk van Tigray opnieuw wil opnemen in de Ethiopische federale natie. De militaire campagne van de regering van premier Abiy van Ethiopië heeft de volkeren aaneengesloten in hun haat tegen het verslagen TPLF-regime dat geheel Ethiopië terroriseerde gedurende bijna dertig jaar. Op de steun van de bevolking van Tigray hebben de TPLF-separatisten ook niet kunnen rekenen. De TPLF-leiding was compleet vervreemd van de regio omdat ze gedurende bijna dertig jaar als parasieten hadden geleefd. Vanuit de verre hoofdstad Addis Abeba heeft ze bijna niets gedaan voor hun arme regio, behalve de omvang van de regio uitgebreid in 1995 om een “Groot Tigray” te vormen. De overlevende TPLF-milities konden na de val van de hoofdstad geen kant meer uit omdat de grenzen met Soedan en Eritrea waren gesloten en ze niet voorbereid waren op een guerrilla zoals in de jaren ’80 van de vorige eeuw. De belangrijkste leiders van het TPLF werden op 6 december gearresteerd en zullen voor de rechter moeten verschijnen. Anderen zijn gesneuveld en enkele nog op de vlucht. “Game over” schreven de media. Er werd gedanst en feest gevierd in geheel Ethiopië en in de andere landen van de Hoorn van Afrika.

De eerste weken na het begin van het conflict heerste er chaos. De communicatie werd onderbroken, 10 duizenden sloegen op de vlucht, voedsel werd schaars, sommige hospitalen functioneerden niet meer. Deze chaos werd doelbewust verhoogd doordat de TPLF-leiding de gevangenissen openden en de misdadigers vrij liet. Plunderingen en afrekeningen waren het gevolg. Maar nu kunnen de vluchtelingen nu terug naar huis, er zijn relatief weinig verwoestingen, de oogst van het najaar is overvloedig, de regering verzekert de hulp, de regio wordt stilaan opengesteld.

De oproep van het Westen voor het verderzetten van de onderhandelingen, het stoppen van de vijandelijkheden en het sparen van de overblijvende TPLF-leiders was gewoon misdadig. Indien de regering van premier Abiy daar was op ingegaan zouden de andere volkeren van Ethiopië Tigray zelf hebben aangevallen. Milities uit de Oromo en Amhara regio’s stonden klaar. De kans op ongecontroleerd gewapend optreden en wraakoperaties zouden enorm zijn geweest. Nu heeft de regering van Ethiopië opnieuw het vertrouwen van de volkeren in Ethiopië herwonnen en is de weg opnieuw vrij voor een moeilijk maar hoopvolle vrede en samenwerking in de Hoorn van Afrika.

De gunstige afloop van dit conflict, zonder buitenlandse inmenging, toont ook aan dat de mogelijkheden van het imperialisme om zomaar tussen te komen sterk is verminderd. Het zal niet lang meer duren of de landen van de wereld zullen hun schouder ophalen en lachen met het Westen, dat onmogelijk de gendarme van de wereld kan blijven. Wij in het imperialistische Westen doen er goed aan dit te begrijpen en ons eurocentrische: “wij weten het beter en wat het beste voor jullie is”, van ons af te schudden en de hand te reiken naar de volkeren van de wereld. De vaststelling “Het imperialisme is een papieren tijger” wordt met de dag duidelijker.

Frans De Maegd, 4 januari 2021 “Hope for the Horn” Meer weten? Het kan dankzij onze kameraad Mohamed Hassan, Ethiopiër uit de Somalische regio. Hij is een gewezen diplomaat en een belangrijk Afrika specialist - Over het huidige conflict https://www.bloggen.be/hopehorn/archief.php?ID=3242672 - Over Ethiopië (1991-2016) https://www.bloggen.be/hopehorn/archief.php?ID=3242572

[i] Het Tigray People's Liberation Front (TPLF) ontstond in 1975 en vocht samen met het Bevrijdingsfront van Eritrea (EPLF) tegen het militaire regime van de Dergue en Mengistu (1974-1991). Het was de enige goed georganiseerde bevrijdingsbeweging in Ethiopië, daarom kon zij de macht veroveren in 1991 in Addis-Abeba. Maar zeer snel installeerde ook zij een dictatuur die de anderen volkeren van het land onderwierp, tot de lente van 2018. [ii] Deze kennis over Oost-Afrika is bij ons bijna onbestaand omdat wij in ons land vooral gericht zijn op Franstalig Afrika, omwille van het Belgisch koloniaal verleden en dat van Frankrijk. [iii] Naast bijvoorbeeld Zuid-Afrika. [iv] Zo kreeg de keizer van Ethiopië een immens gedeelte van Somalië, waaronder de Ogaden, cadeau van het Westen en mocht Ethiopië het onafhankelijke Eritrea stapsgewijs annexeren vanaf 1951. [v] Susan Rice https://nl.wikipedia.org/wiki/Susan_Rice [vi] Amnesty International bevestigde dat deze slachtpartij het werk was van TPLF-milities, alhoewel de Westerse media twijfel probeerden zaaien over wie verantwoordelijk was voor deze oorlogsmisdaad.

bottom of page